Chắc nhiều lần bạn đã qua gần những bãi rác, bạn đã thấy những người đàn ông, đàn bà, trẻ em ăn mặc rách rưới, mặt mũi chân tay lem luốc, tay xách cái bao bố, tay cầm cây sắt, vừa đi vừa bới, đôi mắt chăm chú tìm những thứ gì còn có thể bán được cho tiệm ve chai: nào sắt vụn, dép cũ, ve chai… và họ sống nhờ những thứ tìm ở các đống rác.

Tôi thì hằng ngày thấy những người đồng cảnh ngộ đi tìm rau dại để nấu canh, vì không có tiền mua rau muống…  Có nhiều thứ mình cứ tưởng chỉ là cỏ dại, thế nhưng lại là những thứ rau “trời cho” người nghèo để ăn.  Bạn có thể tưởng tượng loại cây cảnh thường trồng quanh bồn bông giống như rau dền (nên người ta gọi là rau dền cảnh), lại có thể ăn sống hoặc nấu canh.  Khi ở trong hoàn cảnh có tiền mà không thể mua được rau ăn, được mấy người bạn làm vườn thẩy cho một nắm rau này, ăn thấy ngon hơn xà-lách Ðà-Lạt bạn ạ.

Nói thế không phải để làm bạn mủi lòng đâu, nhưng để chỉ cho bạn thấy đôi mắt người nghèo, vì tôi nghĩ rằng trong mọi lãnh vực của cuộc sống, chúng mình cần có cái nhìn của đôi mắt người nghèo để khám phá ra những của cải vật chất, tinh thần và thiêng liêng trong những cái tầm thường nhỏ bé nhất, nhờ đó chúng ta trở nên phong phú hơn.

Bạn biết không, Chúa Giêsu cũng đã có đôi mắt của người nghèo.  Ngài đã phát hiện vẻ đẹp và ý nghĩa của những sinh hoạt bình thường nhất như:  thắp đèn, làm bánh, cất nhà… những đồ vật nhỏ bé nhất: đồng xu, hạt cải, chim sẻ, cáo… cho tới những sinh hoạt đặc biệt như: chiến tranh, xây tháp…  Ngài đã dùng những đồ vật, những hình ảnh nhỏ bé, tầm thường nhất, để nói lên những điều cao siêu nhất. Ngài đã nhìn thấy vẻ đẹp, sự cao quý ở trong những con người mà người đương thời coi rẻ, miệt thị, đồng thời Ngài thấu suốt những cái xấu xa được che giấu đàng sau những cung cách, lời nói kiểu điệu, những bộ áo giàu sang, đạo mạo. Ngài đã biết vá áo, biết vận dụng cái mới cái cũ trong những đống gỗ, những đồ dùng, đồ nghề, những chiếc áo… nên Ngài mới ví người nghiên cứu sách thánh (scribes) của Nước Trời, như người biết vận dụng cả cái mới cái cũ trong kho tàng của mình.

Bạn ơi, có nhiều khi chúng ta học thói nhà giàu xài sang, không quan tâm tới những cái nhỏ bé trong cuộc sống hằng ngày.  Ðụng cái gì không vừa ý một chút là bỏ.  Người giàu cầm quả táo có vết sâu ăn liền vứt bỏ nguyên trái, người nghèo thì bình tĩnh cắt bỏ chỗ sâu, hoặc cắn quanh mà ăn, chừa chỗ bị sâu lại mà vứt đi.

Bạn có thể nghĩ đến mọi lãnh vực khác: thời giờ, bạn bè, công việc, học hành, đào tạo…  Rất nhiều khi chúng ta phải bằng lòng với những con người, những dụng cụ… những phương tiện rất hạn hẹp theo kiểu nhà nghèo: “khéo ăn thì no, khéo co thì ấm”.

Thì giờ chẳng hạn.  Có khi do nghề nghiệp, do hoàn cảnh, thì giờ của bạn bị xé vụn.  Nhiều khi bạn có thể bực mình vì bị quấy rầy, bị lỡ xe, bị mất điện…  Nếu những lúc ấy bạn bực mình, bạn sẽ đánh mất chút thì giờ còn lại.  Còn nếu bạn biết quý từng giây phút thì bạn đừng uổng phí nó cho nỗi bực mình, cho lời than van.  Bạn hãy bình tĩnh đón nhận những giây phút không bị quấy rầy và tận dụng, giống như lúc làm bài thi càng về cuối càng phải bình tĩnh để đừng viết sai, mất thì giờ sửa…  Những lúc chờ xe, chờ đèn xanh, kẹt xe chẳng hạn, nếu bạn bực bội bạn sẽ mất những giây phút đó và những giây phút sau với bao nghị lực lãng phí.  Bạn có thể sử dụng những giây phút ấy nhiều cách, cầu nguyện chẳng hạn…

Trong công việc, học tập, đào tạo, bạn cũng cần đôi mắt người nghèo để biết quí những dụng cụ, những phương tiện, những người bạn, người thầy bạn đang có, dù không hoàn hảo như bạn muốn, nhưng nếu bạn biết đón nhận và sử dụng thì vẫn tốt hơn là bạn chờ cho tới khi có phương tiện, có người như ý bạn muốn.

Cuối cùng, trong đời sống kết hiệp với Chúa, nếu bạn có đôi mắt người nghèo, bạn sẽ khám phá ra nhiều cái, nhiều dịp có thể giúp bạn gặp gỡ, cảm nhận tình yêu của Chúa.  Bạn có thể học với Chúa Giêsu để phát hiện Tình Yêu của Cha, hình ảnh của Cha trong những vật, những người, những tình huống tầm thường nhất.

Ðôi mắt người nghèo có cái gì giống đôi mắt người yêu ở chỗ rất nhạy bén, rất tinh.  Ðôi mắt người yêu rất tinh để nhận ra hình dáng, dấu vết của người yêu, và nhất là để nhận ra những nét đáng yêu của người yêu.

Bạn ạ, trong ơn gọi của bạn, bạn rất cần có đôi mắt người đang yêu đối với Thiên Chúa, đối với mọi người và mọi sự, yêu mọi người, mọi sự trong Chúa.  Với đôi mắt người yêu, bạn sẽ nhận ra Chúa ở trong mọi người mọi sự, và nhận ra vẻ đáng yêu của mọi người mọi sự giống như Chúa nhìn, như vậy bạn mới có thể yêu Chúa trong tất cả và yêu tất cả trong Chúa, và yêu như Chúa yêu.

Nhiều thánh vịnh có thể giúp bạn tập nhìn đời bằng đôi mắt người yêu, như thánh vịnh 104 về những vẻ huy hoàng của vạn vật, và các thánh vịnh Job 38-39.

L.M. Nguyễn Công Ðoan, S.J