Thánh Đa Minh (Đôminicô) sinh năm 1170 tại Castille, nước Tây Ban Nha. Thân phụ ngài là bá tước Felix de Guzman, thân mẫu là chân phước Gioanna de Aza.  Ba anh em trai đều thụ phong linh mục, người anh cả Antôniô làm tuyên úy bệnh viện, còn anh thứ Mannes, sau vào Dòng Thuyết Giáo của em mình.  Truyện về tuổi trẻ của Ngài nói tới nhiều điềm báo lạ lùng.  Mẹ Ngài mơ thấy từ lòng mình có con chó nhảy ra, miệng ngậm bó đuốc chạy khắp cả thế gian.  E ngại vì giấc mơ này, bà làm tuần cửu nhật xin cho được sinh nở vuông tròn.  Đến ngày thứ bảy, vị chánh sở nói với bà:

– Đừng sợ gì vì đứa trẻ sinh ra sẽ trở thành ánh sáng thế gian và niềm an ủi cho Giáo Hội, nhờ sự thánh thiện và giáo thuyết của nó.

Dù được cưng chiều, thánh Đôminicô sớm sống đời khổ hạnh.  Đến tuổi đi học, Đôminicô được gởi tới thụ giáo với ông cậu là linh mục ở Gumiel.  Năm 14 tuổi, Ngài theo học tại đại chủng viện ở Palencia và đã tiến triển rất nhanh về hiểu biết lẫn nhân đức.  Nạn đói lan tràn nước Tây Ban Nha, một người bạn đến thăm Đôminicô không thấy đồ dùng lẫn những pho sách quí đâu nữa.  Ngài đã bán để giúp người nghèo khó rồi.  Gương sáng này đã lôi kéo được nhiều sinh viên lẫn các giáo sư bắt chước.

Sau khi hoàn tất việc học, Đôminicô được Đức cha Diegô, giám mục Osma truyền chức linh mục.  Vị giám mục đạo đức này đang muốn canh tân lòng đạo đức trong giáo phận, đã đặt cha Đôminicô làm kinh sĩ.  Khi qua Châu Âu lo chuyện nhà nước, Đức cha Diegô dẫn cha Đôminicô đi theo.  Tại Languedoc, các Ngài được chứng kiến sự tàn phá mà bè rối Albigeois gây ra.  Họ chủ trương rằng: mọi vật chất đều xấu và do ma quỉ.  Sự hoàn thiện theo họ, hệ tại sự từ bỏ phi nhân bản để sống khắc khổ.  Chủ trương này dẫn tới sự lãnh cảm, chẳng hạn đối với việc hôn nhân, và chôn vùi mọi cơ cấu xã hội gia đình.  Họ còn có lễ nghi, và phẩm trật riêng.  Người ta bị phân thành hai loại: một bên gồm những người hoàn thiện và những nhà lãnh đạo sống rất khắc khổ; bên kia là quần chúng tìm thấy nơi giáo thuyết mới lý do bào chữa cho sự tự do luân lý không bị kiềm chế của mình.

Trên đường về, Đức cha Diegô và cha Đôminicô đến Rôma xin từ nhiệm để dấn thân vào cuộc truyền giáo.  Đức Giáo hoàng Innocentê III từ lâu đã mong có người ra đi rao giảng tại miền nam nước Pháp, chống lại ảnh hưởng của bè rối Albigeois, thay vì chấp nhận lời thỉnh cầu, Đức giáo hoàng sai các Ngài tới miền nam nước Pháp.  Hai người đã tới phụ lực với các sứ giả đã được sai tới trước kia.

Tại Montpellier, Đức cha Diegô đã nhận thấy sự khác biệt giữa các nhà giảng thuyết công giáo đầy xa hoa với các nhà giảng thuyết phái Albigeois đầy khiêm tốn giản dị.  Các Ngài chọn đường lối khác, lấy khó nghèo và cầu nguyện làm gương sáng thu hút mọi người.  Tháng 4 năm 1207, nhiều tu sĩ Xitô đến trợ lực.  Trong vòng một năm trời, có đến 40 vị dấn thân vào hoạt động.  Những thành công sơ khởi bắt đầu tới, nhưng không kéo dài được lâu.  Các tu sĩ Xitô nản lòng.  Đức cha Diegô trở về Tây Ban Nha kiếm thêm người trợ lực và qua đời tại đây.  Một vị sứ thần cũng từ trần.  Tệ hại hơn cả là Phêrô Castelman, vị sứ thần khác, bị bọn lạc giáo ám sát.

Còn lại mình cha Đôminicô.  Ngài vẫn tiếp tục nhiệt tình hoạt động trong đường lối khổ hạnh và cầu nguyện.  Không chấp nhận kiểu rao giảng khua trống gióng chiêng, Ngài nói:

– Không thể như vậy được. Hãy trang bị bằng kinh nguyện và chân không mà đến với tên khổng lồ Goliath.

Trong sáu năm, cha Đôminicô trải qua nhiều sóng gió.  Ngay khi mới tới, Đức cha Diegô và Ngài đã thiết lập một cộng đoàn nữ tu tại Prouille.  Một ngày kia trong khi nhiệt tình cầu nguyện, thánh nhân than thở tại sao số người lạc giáo quá nhiều mà trở lại thì quá ít.  Đức Trinh nữ đã hiện ra và dạy Ngài hãy rao giảng phép lần hạt Mân Côi.  Vâng lời Mẹ, thánh nhân dồn nỗ lực vào việc truyền bá sự sùng kính kỳ diệu này.  Thay vì tranh luận như trước, Ngài dạy dân chúng hiểu phương pháp và tinh thần khi lần chuỗi.  Ngài dẫn giải cho họ các mầu nhiệm thánh.  Kết quả thật lạ lùng.  Sau một thời gian ngắn, thánh Đôminicô đã được an ủi khi thấy hơn một trăm ngàn người tội lỗi và những kẻ lạc giáo được đưa trở về với Giáo Hội.

Hoàn thành sứ mệnh, thánh Đôminicô có ý định thành lập một dòng tu làm vườn ươm các tông đồ.  Ngài trình bày dự tính với Đức Giáo hoàng Innocentê III.  Nhưng Đức Giáo hoàng ngần ngại.  Đêm sau Ngài mơ thấy đại giáo đường Lateranô bị rung chuyển và thánh Đôminicô đưa vai chống đỡ bức tường cho khỏi sụp đổ.  Biết ý Chúa, Ngài cho gọi thánh nhân đến và chấp thuận cho lập dòng mới.  Đây là dòng Giảng Thuyết.

Một hôm, khi đến nhà thờ Ngài gặp một tu sĩ, mặc đồ người ăn xin ngồi ngay cửa.  Đó là thánh Phanxicô.  Hai người chưa gặp nhau, nhưng đã ôm choàng lấy nhau và gọi tên nhau.  Các Ngài hợp nhất với nhau trong công cuộc của Chúa.

Thánh Đôminicô đề cao việc học, Ngài gởi các tu sĩ đến các đại học, Ngài truyền:

– Chớ gì các tu sĩ chuyên cần học tập ngày đêm. Lúc ở nhà cũng như khi đi ngoài đường, họ phải không ngừng đọc sách và suy gẫm.

Thánh Đôminicô rảo qua khắp nẻo trên đường giảng dạy, một thanh niên hỏi Ngài đã học cách nào, Ngài nói:

– Hỡi con trong sách đức ái đó, sách này hơn mọi sách dạy bảo tất cả.

Một năm trước khi qua đời, các cha dòng Đôminicô đã được sai tới Oxfor, Amgaria, Đan mạch và Hy lạp.

Thánh Đôminicô qua đời tại Bologna ngày 6 tháng 8 năm 1221.  Năm 1231 Đức Thánh Cha Grêgôriô thứ IX đã tôn phong ngài lên bậc hiển thánh.

Sưu tầm