Câu chuyện bắt đầu nhân cơ hội tôi đi thăm Đan Viện Châu Thủy ở Hàm Tân và đi ngang một rẫy bắp.  Tôi thấy một con bò rất đặc biệt đang đi thẳng tắp giữa những hàng bắp chật hẹp để bác nông dân cầy xới đất đắp lên những gốc bắp.  Câu nói dân gian “ngu như bò” chắc không thể gán cho con bò này.  Khoảng cách giữa hai hàng bắp rất hẹp, chỉ vừa một người đi.  Con bò to quá nên khi đi, cả thân mình to lớn của nó phải đẩy hai hàng bắp nghiêng ra hai bên, nó chỉ đi lấn qua một bên thêm một tí nữa thôi là cây bắp sẽ bị gãy.  Chuyện bò kéo cầy thì xưa như quả đất, nhưng hình ảnh con bò đi ngay ngắn giữa hai hàng bắp với tôi là chuyện lạ, dù tôi cũng đã từng làm rẫy nhiều năm ở vùng kinh tế mới Sông Bé.

Bác nông dân không cầm roi quất bò như tôi thường thấy, bác chỉ cầm dây cương thả lỏng và tay kia cầm cái cầy nhỏ để xới đất lên gốc bắp.  Lâu lâu bác mới kêu vài tiếng í, à, ồ, ê… để con bò biết ý chủ mà đi.  Khó nhất là khi đi hết hàng bắp và kêu con bò quay ngược trở lại để đi vào hàng bắp kế tiếp.  Vậy mà bác nông dân chỉ hô vài tiếng là nó hiểu ngay ý chủ.

Bản chất tự nhiên của con bò là hay phe phảy cái đuôi để đuổi ruồi, con bò này thì lại không.  Bác nông dân kể, khi đi cầy ở ruộng thì nó phất cái đuôi để đuổi ruồi nhặng, chỉ khi nào đi vào rẫy bắp nó mới không nguẩy đuôi mà thôi vì mỗi lần nó phất đuôi thì cây bắp chịu không nổi sức mạnh cái phất đuôi của nó.  Bác nông dân nói: “con bò này thuần rồi, mấy con bò khác không làm được.  Hồi đầu, đứa con bác phải đi trước tập dắt nó đi giữa những hàng bắp và la to mỗi lần nó phẩy đuôi, dần dà nó mới thuần được.  Tuy vậy cứ thấy lá xanh là miệng nó ngoạm lấy nhai, bác tập hoài không được nên phải cột cái giỏ nơi miệng nó.”

Hình ảnh con bò và bác nông dân làm tôi liên tưởng đến tôi và Chúa.  Tôi không nghĩ tôi đã thuần được như con bò này vì tôi chưa thấm nhuần được ý chủ tôi.  Tôi cứ hay làm theo bản tính rất ư là “người” của mình.  Mà khi học biết ý chủ rồi thì tôi lại có “nhân đức” hay quên vì tâm hồn hay mơ mộng, hết mộng “gốc xoài” lại mơ tới “gốc ổi.”  Tôi đi đâu cũng thích quay ngang quay ngửa, nếm tí bụi hồng, chạm tí gốc mơ.

Tôi nhìn bác nông dân thấy có nhiều hình ảnh giống Thiên Chúa.  Bác kiên nhẫn tập từng bước một cho con bò biết đi theo ý chủ, bác không đánh đập nó, bác tập nói cái thứ ngôn ngữ đơn sơ ồ, ê của nó để nó có thể hiểu.  Bác biết thói mê ăn uống, dễ bị dụ của nó.  Bác biết nó dốt lắm nên phải dạy đi dạy lại, biết nó hay quên lời dạy nên phải nhắc nhở mãi.  Bác cần nó hợp tác với bác, cần đôi chân tay vạm vỡ của nó để phụ bác trên cánh đồng bát ngát.  Không có nó thì bác canh tác cánh đồng khó khăn mệt nhọc lắm.

Con bò kéo cái cầy đi trước quay ngang, quay ngửa giữa cánh đồng mênh mông.  Nó kiêu hãnh nhìn những luống đất được cầy xới lên vì tưởng đó là công sức khó nhọc của mình.  Nó thầm nghĩ nếu không có nó chắc bác nông dân chẳng làm gì được.  Nó hếch lỗ mũi tự thưởng tài năng và công trạng của mình.  Nghe chủ khen ngoan giỏi, lỗ mũi nó tiếp tục nở ra và nghĩ mình là “cái rốn của vũ trụ.”  Nó quên khuất thân phận nhỏ bé tầm thường và ngu dốt của nó.  Nó có biết đâu rằng nó chẳng làm được gì nếu không có người chủ khôn ngoan khéo léo đi sát bên nó.

Lâu lâu nhìn lại, nó cũng tự biết thân phận ngu dốt như bò của nó.  Nhưng ai nói nó ngu là nó dãy đành đạch, rồi gân cổ biện minh cho mình.  Nó tự hạ nó thì được, chớ ai hạ nó xuống thì không xong rồi đấy nhé.  Nó thích quay ngang quay ngửa, hay so sánh với những con khác để tự mãn thấy mình mạnh hơn, tốt hơn.  Nó thích ngắm những thành quả của nó, thích được chúng bạn khen, dù những lời đó như cơn gió thoảng mà nó vẫn thích thú và mê mệt.  Còn những lời khen ngợi, lời hứa, và cuộc tình với chủ nó thì nó lại chóng quên.

***************

Lạy Chúa, biết bao lần con có những tư tưởng và hành động giống như con bò, quay ngang quay ngửa đi loạng quạng làm gẫy đổ nhiều cây bắp tốt tươi mà Chúa đã gầy dựng và đang chờ thu hoạch.  Vài lần con nhìn thấy những công việc Chúa làm qua con mà con cứ tưởng là công sức của con nên con tự kiêu, tự mãn.  Xin cho con biết ý thức khi không có Chúa, con chẳng làm được gì cả, và nếu có làm được điều gì thành công là đều bởi ân sủng Chúa ban.  Mỗi lần con tự kiêu tự mãn là mỗi lần con ăn cướp công sức của Chúa, vì thành công là bởi công Chúa 99 phần trăm, con chỉ đóng góp một phần trăm bé nhỏ mà thôi.  Thế mà con rất thích thú với những lời khen ngợi và  đón nhận hết phần thưởng như là của riêng con.

Càng ngắm con bò thì con lại thấy mình ngu dốt giống hệt nó.  Vậy mà Cha đã bao nhiêu lần nhắc nhở thân phận của con nhưng con vẫn chứng nào tật nấy, thích được người đời khen ngợi và cũng đồng nghĩa sợ tiếng chê bai.  Xin Cha tiếp tục kiên nhẫn dìu dắt con đi trong ân sủng và tình yêu của Cha, cho con biết tin tưởng phó thác vào tài cầm cương của Cha, và cho con nhận biết đường lối của Cha để con biết đâu là Chúa, đâu là con.  Cha ơi, con không phải tuổi con bò nhưng sao con thấy mình giống con bò thế!  Ngu như vậy mà Cha vẫn sử dụng được thì mới thấy tài nghệ cầm cương tuyệt vời của Cha.  Cám ơn Cha đã mời con hợp tác vào cánh đồng canh tác mênh mông của Cha.

Giuse Ngô Văn Chữ, S.J.
July 13, 2008