Lái xe ra khỏi cổng nhà tù, hình ảnh những giọt nước mắt sám hối của anh chị em tù nhân như nhỏ vào lương tâm mình đến buốt lạnh.  Tôi bắt đầu tập làm mục vụ ở trại tù sau ngày chịu chức.  Lòng hăng say trong những tháng ngày đầu của đời linh mục thôi thúc lên đường.  Đoạn kinh thánh của Isaiah mà Chúa Giêsu cảm nhận “Thần Khí Chúa ngự trên tôi, vì Chúa đã xức dầu tấn phong tôi, để tôi loan báo Tin Mừng cho kẻ nghèo hèn” ( Luca, 4:18-19) như nói với riêng mình hôm nay để hăng say lên đường.  Thế nhưng trong niềm hăng say đó, tôi dường như cảm thấy có xen lẫn cả men kiêu hãnh của người biệt phái, men tự hào của kẻ đã được xức dầu Thánh Hiến.  Tôi đến với anh chị em tù nhân với tâm tình yêu thương pha trộn thái độ của kẻ đến ban ơn.  Nhà tù nằm ở một góc xa vắng, cuối bên kia chân đồi.  Cây cỏ xơ xác, ngoại trừ những cách xương rồng trơ trụi.  Dưới chân đồi là dãy kẽm gai lạnh buốt, sắc bén hơn cả gai xương rồng.  Nó cho tôi cái cảm giác của niềm đau.  Đã nhiều lần tôi do dự đến đó.  Tôi thích ở gần bàn thờ có hoa, có nến, có bước chân người quen rộn rã chào đón.  Rồi một chiều trời thu, tôi rời bàn thờ hoa nến, nơi rộn rã phố phường, và đi về nơi phía chân đồi ảm đạm ấy.

Tôi say mê nói chuyện với anh chị em về Thiên Chúa, về cuộc đời, về sám hối, và về niềm hy vọng.  Họ âm thầm nhẫn nại lắng nghe, lắng nghe chân thành lắm!  Rồi trong một khoảnh khắc bất chợt, tôi thấy những bàn tay say mê đếm nốt cuộc đời trên những chuỗi tràng hạt đã sờn mòn.  Có những đôi tay ôm gọn cuốn Kinh Thánh trong lòng với những trang sách đã vàng úa của thời gian.  Hoá ra, có người đã đến với Đức Maria từ những ngày bước chân vào cổng trại giam.  Có người đã gặp Đức Kitô qua những trang Kinh Thánh đã phai màu giấy lụa.  Chúa Kitô đã đồng hành với họ vào những nơi xa xôi nhất của cuộc đời.  Sau tấm màn sắt lạnh lùng của dãy nhà tù, tôi gặp gỡ những mùa sám hối trọn vẹn quá.  Thời gian và ơn thánh đã giúp thanh tẩy bụi trần.  Lòng sám hối và đạo đức của một số anh chị em trong tù thách đố thái độ sống đạo của tôi.  Ai là người công chính trước mặt Thiên Chúa đây?  Người đi tu, hay kẻ ở trong tù?  Tôi bắt đầu băn khoăn, nhớ lại lời Kinh Thánh,“ Trên Trời sẽ vui mừng vì một người tội lỗi hoán cải hơn là chín mươi chín người công chính không cần sám hối ăn năn.”  Tôi ở trong đám người nào đây?

Hàng ngày tôi đến nhà thờ và đọc kinh cáo mình mỗi sáng, nhưng trong lòng chưa bao giờ có những giọt nước mắt ăn năn.  Cạm bẫy cõi lòng có khi dùng giáo đường che đậy lương tâm.  Nó cho mình một cảm giác an tâm của người biệt phái: lễ lạc, kinh nguyện, làm việc mục vụ là thay cho của lễ hiến tế!  Hôm nay nghe Thánh Kinh chất vấn,“ Máu chiên bò Chúa không ưng, lễ toàn thiêu Chúa không nhận.  Chúa chỉ nhận tấm lòng tan nát khiêm cung.”  Tôi do dự.  Thật khó có tấm lòng tan nát khiêm cung, nhất là khi mình đang ở trên ghế cao của địa vị, ghế cao của kẻ phán xét.  Những chiếc ghế ngăn cản tìm về sám hối.  Những chiếc ghế khơi dậy nhiều thành kiến về con người hơn là nuôi dưỡng tâm tình bao dung.  Tôi ăn chay thỉnh thoảng vào mùa chay, và bố thí những lúc tùy hứng. Những anh chị em trong tù không có chọn lựa để ăn cái này hay bớt cái kia.  Họ đã sống với những năm tháng của mùa chay.

Trước khi vào giúp trại tù, hình ảnh của những tội phạm gợi lên trong tôi những ấn tượng tiêu cực về những con người sa ngã.  Sau một thời gian đến với họ, tôi thấy chính mình mới là người cần thay đổi.  Thay đổi thái độ về con người, nhất là những người tù đày.  Có một lần, ánh mắt xa xăm của người phụ nữ trạc tuổi bốn mươi đang nói chuyện làm lòng mình xe lại.  Chị  nhìn những bông hoa dại bên hiên nhà tù rồi nói: “Cha biết không, nhìn những bông hoa dại làm tôi nhớ đến những cánh hoa trong vườn ngày xưa.  Những lúc tưới hoa, hai đứa bé quấn quýt chân mẹ như những mèo con thơ dại.  Đùa giỡn, ôm ấp, rồi bỗng một ngày mẹ con chia li.  Vậy mà đã năm năm xa tụi nhỏ.  Gia đình tôi ở Hawaii.  Xa quá.  Mong sao có ngày về gặp lại con.  Tôi muốn dành cả cuộc đời còn lại để chăm sóc con mình.” 

Lòng sám hối và yêu thương tràn ngập lòng chị.  Hoá ra trong những lầm lỗi, ơn thánh đã mở lối đưa về yêu thương.  Tôi không hỏi tại sao chị vào tù?  Đó không phải là câu hỏi của hiện tại.  Nhưng cảm nhận sự biến đổi của ơn thánh trong phút giây hiện tại nơi một tấm lòng rạn vỡ mới là giây phút thiêng liêng, nó mở lối cho màu nắng hy vọng trong buổi chiều ảm đạm.  Lạ quá, trong cái mịt mù ảm đạm ấy, Chúa đã đến bên họ để khơi dậy lòng tin yêu, để họ biết khóc, biết sám hối và biết hy vọng.  Những bức tường kín không ngăn cản được ơn thánh.  Ơn Thánh vào thăm tù không cần giấy tờ hay thẻ I.D để qua cổng an ninh.  Cũng không cần chìa khoá của người cai tù để mở cửa phòng giam, nhưng có sức mạnh mở toang cánh cửa tâm hồn ngay cả khi họ đang bị nhốt kín sau khung cửa.  Ơn thánh rửa sạch lương tâm và giúp họ làm lại cuộc đời.  Tôi nói với chính mình, còn mùa sám hối nào đẹp hơn những mùa sám hối tôi gặp bên kia lưng đồi ấy.  Họ giúp tôi hy vọng về một tình thương quá vô biên.  Họ giúp tôi thật sự tin tưởng vào sức mạnh của Ơn Trời.

Tin mừng hôm nay cũng chất vấn tôi về thành kiến văn hóa và tôn giáo.  Cuộc đối thoại giữa Chúa Giêsu và đám đông về chuyện “Mấy người đến kể lại cho Ðức Giêsu nghe chuyện những người Galilê bị tổng trấn Philatô giết, khiến máu đổ ra hoà lẫn với máu tế vật họ đang dâng.  Ðức Giêsu đáp lại rằng: “Các ông tưởng mấy người Galilê đó có tội lỗi hơn hết mọi người Galilê khác bởi lẽ họ đã chịu đau khổ như vậy sao?  Tôi nói cho các ông biết, không phải thế đâu; nhưng nếu các ông không sám hối, thì các ông cũng sẽ chết hết như vậy.  Cũng như mười tám người kia bị tháp Silôa đổ xuống đè chết, các ông tưởng họ là những người mắc tội nặng hơn tất cả mọi người ở thành Giêrusalem sao?  Tôi nói cho các ông biết, không phải thế đâu; nhưng nếu các ông không chịu sám hối, thì các ông cũng sẽ chết hết y như vậy” (Luca, 13, 1-5).

Thành kiến về bất hạnh và đau khổ gắn liền với tội lỗi đã bàng bạc trong thời Chúa Giêsu.  Quan niệm này cũng bàng bạc trong Kitô Giáo mấy ngàn năm nay.  Nếu đau khổ nào cũng do tội lỗi, do ăn ở thất đức thì tôi lo quá.  Trước hết là lo cho Chúa Giêsu sẽ bị kết án oan “có lẽ ăn ở thất đức mới bị treo lên thập giá.”  Lo lắng thứ hai là lo cho Đức Mẹ cũng bị liệt kê vào nhóm ấy, “ăn ở ra sao mà cả Mẹ lẫn con phải đau khổ.”  Lo lắng thứ ba là cho anh chị em đang bất hạnh, đã đau khổ rồi lại thêm lời xì xào.  Lo lắng cuối cùng là khi đánh giá anh chị em mình dựa theo thành kiến văn hoá và tôn giáo, thì nó ngăn cản tự do nội tâm của tôi, một thứ tự do cần thiết để yêu thương và sống hạnh phúc.

********************************

Lạy Chúa, Lời Chúa hôm nay nhắc cho con vài điều quan trọng.  Không phải đau khổ nào cũng do tội lỗi.  Điều khác, khi nhìn anh chị em trong tù đã từng nhuốm vết nhơ bụi trần mà tình thương và ơn thánh Chúa vẫn hằng tuôn đổ để  làm  đời họ tái sinh, con cũng ước ao có được tâm tình sám hối như họ.  Con cần ơn thánh Chúa để được biến đổi để sống tự do là người con của chân lý, và khát khao  có cái nhìn bao dung của Chúa, để rộng lượng với anh chị em con.  Người đời thường nói “Ác quả ác báo,” nhưng con tin rằng Chúa không báo ác như người đời chúng con thường nghĩ.  Ước gì lời Kinh Thánh hôm nay luôn là ánh sáng soi dẫn lương tâm chúng con.  Amen!

Nguyễn Thảo Nam, S.J.