(Lc 19:1-10)
Da-kêu vội vã rảo bước trên con đường dắt ra trung tâm thành phố, ánh mắt sắc bén đánh một vòng xung quanh như đang tìm kiếm cái gì đó để định hướng cho bước chân. Đôi tai ông vểnh lên nghe ngóng, cánh mũi to phập phồng lên xuống theo nhịp thở, như đang cố gắng tận dụng hết chức năng của mình để ngửi ra mùi vị mới lạ của thành phố Giê-ri-khô. “A, đây rồi,” mắt ông nheo lên mừng rỡ. Một đám bụi mịt mờ xa xa cuối con đường lớn, cùng với tiếng người ồn ào xôn xao, khiến bước chân ông bẻ ngoắt tiến nhanh về hướng đó.
Giê-ri-khô, một thành phố nhộn nhịp trù phú nằm trong vùng thung lũng sông Gio-đan, mấy hôm nay đang sôi lên với bước chân viếng thăm của một vị ngôn sứ cùng với nhóm môn đệ Ngài. Trước khi đặt chân vào thành phố giàu có này, vị ngôn sứ mang tên Giêsu đã chữa lành một người mù ngoài cổng thành, làm bao nhiêu phép lạ khác, và giảng dạy những điều mới mẻ về Tình Yêu, Nước Thiên Chúa, và những điều răn mới…. Phố xá hôm nay vắng tanh, hàng quán đóng cửa, người ta bỏ cả công việc đồng áng ùn ùn kéo nhau đi nghe Giêsu giảng dạy.
Hôm nay Da-kêu quyết phải gặp mặt cho được vị ngôn sứ này để xem thực hư ra sao, có đúng như lời thiên hạ đồn đãi hay không. Những gì mà ông được nghe đồn thổi về Giêsu đã kích thích óc tò mò của ông. Thật ra, cái mà thôi thúc ông phải thấy tận mắt con người bằng xương bằng thịt Giêsu, chính là câu chuyện truyền miệng gây xôn xao trong giới thu thuế mà ông là người thủ lãnh. Đấng tự xưng là Con Người đến rao giảng như một Đấng Thiên Sai đầy quyền uy, lại thu nhận một đệ tử là tay thu thuế Lê-vi lợi hại. Chưa hết, ông Giêsu ấy lại còn ngồi cùng bàn ăn uống với nhóm bạn bè ông, đám thu thuế sừng sỏ, và các cô gái làng chơi, những người mà dưới mắt dân chúng là tay sai ngoại bang, gian ác, và đầy tội lỗi. Dĩ nhiên là trong buổi tiệc đó ông Giêsu bị nhóm Pha-ri-sêu và kinh sư chống đối kịch liệt, nhưng ông ta vẫn tiếp tục ngồi ăn, còn mắng vào mặt những con người đạo đức giả hình đó nữa. Hay lắm! Khá lắm! Câu chuyện này làm Da-kêu thích thú, và ông rất ngưỡng mộ trước hành động “ngang tàng” của vị ngôn sứ có một không hai này. Chỉ tiếc là ông không có mặt trong buổi tiệc hôm đó!
***********************************
Đôi chân ngắn ngủn của ông chẳng mấy chốc bắt kịp đám đông. Ông kinh ngạc mở to đôi mắt nhìn dòng thác người chen chúc xô đẩy. Đúng là một đám đông khổng lồ di chuyển! Ông không ngờ thiên hạ lại đi nghe ông Giêsu giảng đông đến thế. Da-kêu không thấy gì hết, chỉ có người, hơi người, và bụi mịt mờ trong nắng chiều gay gắt. Những cái lưng ướt đẫm mồ hôi quay lưng ngược về phía ông đang chầm chậm đi giựt lùi lại phía sau, vừa đi vừa gật gù cái đầu ra chiều đắc ý với những lời giảng dạy.
Ông len lỏi chạy vòng ra phía sau đám đông. Cũng không thấy gì nốt! Vẫn chỉ là những cái lưng di động tiến về phía trước, còn Giêsu thì lọt thỏm trong đám đông to lớn ấy. Ngài vừa đi vừa giảng lớn tiếng, giọng nói hùng hồn truyền cảm làm ông càng thêm phấn chấn. Da-kêu rướn người bám vào vai áo người đứng trước, ráng kiễng chân, ngướng cổ nhìn vào phía trung tâm vòng tròn. Chẳng khá hơn tí nào! Chỉ thấy toàn là bả vai, và đầu thiên hạ mà thôi. Sực nhớ ra số vốn ít ỏi về thước tấc ngoại hình của mình, Da-kêu hạ chân xuống, và bực cái thân hình ngũ đoản đã không giúp ích gì được trong lúc này. Ông hậm hực nhủ thầm: “Không thể dùng cách này được.”
Vài người trong đám đông nghe tiếng động phía sau bèn quay lại, họ bĩu môi dè bỉu khi nhận ra ông, một thủ lãnh của các tay thu thuế thường ngày rút rỉa tiền của họ bằng nhiều cách để nộp thuế cho Rô-ma, giờ đang đứng xớ rớ để nghe giảng về luân lý đạo đức. Đâu đó vài tiếng xầm xì: “Đồ chó săn Rô-ma!” Vài người khác thì nhẹ nhàng mỉa mai: “Đây không phải là chỗ của ông, xin mời ông đi chỗ khác dùm cho, chỗ của ông ở bên bọn lính Rô-ma, cạnh thùng tiền, và các cô gái điếm kia!” Da-kêu nghẹn họng nuốt nước miếng, thấy ran rát ở cuống họng. Ông buông xuôi hai tay, luống cuống ngại ngùng ngó lơ đi chỗ khác, tránh những cặp mắt soi mói khinh khi. Vài người bạn thu thuế đang đứng lảng vảng gần đám đông, chạy lại kéo tay ông đi nơi khác. Da-kêu hất tay họ ra. Không, ông không chịu thua một cách dễ dàng như thế được! Cái ông muốn là ông phải làm cho bằng được! Ông bực tức nhìn đám đông cản đường đang vây lấy Giêsu và tự hỏi: “chẳng lẽ một con người đa mưu túc kế như mình mà lại chịu thua một cách dễ dàng như vậy sao?”
Da-kêu bỏ đám đông, và trước những cặp mắt ngơ ngác của bạn bè, ông chạy lên phía trước một lần nữa rồi đứng lại quan sát tình hình, và nhận định hướng di chuyển của đám đông. Đầu óc nhiều mánh lới liên tục làm việc: “Muốn xem thấy mặt Giêsu phải cao hơn đám đông này,” ông nhủ thầm. Thế là Da-kêu chạy ào ào về phía trước thật xa, dưới gốc một cây sung to rậm rạp, cành lá xum xuê mà ông đoán thế nào đám đông cũng phải đi ngang qua đây. Ngồi trên cây sung này thì chắc chắn thế nào cũng thấy được mặt người mà ông ngưỡng mộ.
***********************************
Thế nhưng… vừa đặt chân lên thân cây chuẩn bị leo lên thì ông lại ngập ngừng bỏ xuống. Da-kêu nhìn lại mình: bộ quần áo mắc tiền được đặt may ở bên Rô-ma, đai thắt lưng nạm vàng, đôi săng đan sang trọng chỉ giới nhà giàu mới dám tung tiền ra mua, tuổi tác, và ngôi vị nguời giàu có nhất nhì thành phố Giê-ri-khô thịnh vượng…. làm sao ông có thể ngồi thu lu trên cây sung như một đứa con nít, hay như một tên ăn trộm được? Nếu chẳng may thiên hạ nhìn thấy thì chỉ có nước… độn thổ. Lòng kiêu ngạo, tự ái, và sĩ diện… tất cả ở đâu ào ào tuôn tới như làn nước lũ làm cản bước chân ông. Da-kêu lưỡng lự e ngại, đầu óc khôn lanh bắt đầu tính toán hơn thiệt: “Nếu giữ thể diện không làm cách này thì không còn cách nào khác, và ta sẽ mãi mãi không bao giờ được thấy mặt Giêsu!”
Nghĩ đến đó ông lại hăng hái leo lên. Biết có ngày Giêsu trở lại thành phố này lần thứ hai hay không? Con người đã biết chụp thời cơ để làm giàu, thì cũng không bao giờ để vuột mất cơ hội nào trong tay. Ông ao ước được xem thấy mặt Giêsu, dù chỉ một thoáng cũng thoả lòng. Ông quyết đạt cho được mục đích của mình bằng mọi cách, như đã không từ một thủ đoạn nào để làm giàu! Chỉ cầu xin đừng ai thấy ông ngồi trên cây lúc này. Da-kêu đưa tay kéo những tàn lá to để che thân thể tròn trĩnh, đang cố thu gọn mình lại trên cành cây cao.
Đúng như ông dự đoán, đám đông từ từ tiến về phía cây sung. Ông hồi hộp chờ đợi, cặp mắt căng ra chăm chú dõi theo bóng dáng Giêsu thấp thoáng trong đoàn người đang từ từ rõ nét dần. Đằng sau cái dáng dấp cao lớn phong trần là một bộ quần áo cũ dính đầy bụi đường, Giêsu với làn da rám nắng, nét mặt mệt mỏi của người đi xa chưa được nghỉ ngơi, khuôn mặt chữ điền đầy nét cương nghị với cái sóng mũi cao thẳng tắp vẫn không che dấu được nét nhân từ hiền hậu. Cặp mắt sáng quắc nhìn thẳng vào người đối diện, như muốn nhìn xuyên đến đời sống tâm linh kín đáo bên trong đáy tâm hồn của mỗi người. Ông xít xoa hả hê trong bụng, và sung sướng với nụ cười mãn nguyện. Con người bằng xương bằng thịt của Giêsu thật sống động và mạnh mẽ, giọng nói trầm ấm lôi cuốn, thật khác nhiều lắm so với những gì ông đã tưởng tượng.
Ông nín thở! Ô kìa, sao đám đông cứ chằm chằm nhắm về phía cây sung mà tiến đến. Da-kêu biết Giêsu đi hướng nào thì đám đông bu quanh sẽ di chuyển về hướng đó, nhưng tại sao Ngài lại tiến thẳng về phía cây sung này thế nhỉ? Ông đoán họ sẽ đi ngang qua cây sung thôi mà! Chắc có lẽ Giêsu muốn ngồi nghỉ một lát dưới bóng mát của tàng cây sung này chăng? Nếu đúng thế thì hạnh phúc cho ông quá! Ông sẽ có nhiều thời gian hơn nữa để chiêm ngắm “vị ngôn sứ của các tay thu thuế” này cho thoả thích. Chỉ có một điều lo lắng là nếu người ta nhìn thấy ông trên cành cây đang nhìn trộm Giêsu thì thật xấu hổ quá! Đám đông càng đến gần, lòng ông càng hồi hộp lo sợ, mồ hôi toát ra như tắm.
Bỗng…. bước chân Giêsu dừng lại ngay phía dưới chỗ ông núp. Ngài từ từ… ngước mặt nhìn lên… kéo theo hàng ngàn cặp mắt tò mò ngẩng cổ nhìn theo…. Ông chới với khi bị bắt gặp quả tang đang nhìn trộm! Ngạc nhiên! Xấu hổ! Hoảng hốt! Da-kêu luống cuống khi bất ngờ phải đối diện với hàng ngàn cặp mắt đang mở to trừng trừng nhìn ông như một quái vật. Họ chẳng hiểu ông đang làm gì trên đó. Ông nhắm mắt lại, mặt đỏ tía tai, hai tay bấu chặt vào cành cây như cố bám vào một nơi nương tựa. Chẳng có đất đâu để mà độn thổ! Chẳng cành lá nào che được khuôn mặt đang đổi nhiều sắc màu. Rồi lại mở mắt ra đối diện với sự thật kinh hoàng, ông bặm môi bối rối chưa biết phải ứng xử ra sao trong hoàn cảnh trớ trêu này, tia mắt lúng túng ngượng ngùng của ông cuối cùng chạm vào ánh mắt khoan dung hiền dịu của Giêsu.
Một ngạc nhiên khác tiếp nối. Cái gì thế nhỉ? Một ánh mắt âu yếm cảm thông như trấn tĩnh bảo ông đừng sợ hãi! Ông nhíu mày ngỡ ngàng tưởng mình nhìn lầm: không phải là một ánh mắt khinh bỉ mà ông thường gặp trong cuộc đời thu thuế, cũng chẳng phải là cái nhìn nghiêm khắc kết án của mấy vị Pharisêu đạo đức, càng không là một cặp mắt trách móc của Đấng có thẩm quyền xét xử. Đó là tia nhìn bao dung của một người Cha nhân từ, quyện với nét hân hoan mừng rỡ của người mẹ, như muốn dang rộng cánh tay ôm vào lòng đứa con đi hoang mới về. Cả một biển hồ mênh mông êm dịu chất chứa trong cái nhìn sâu lắng đầy tình thương của Đức Giêsu. Da-kêu như muốn buông mình để ngụp lặn trong ánh mắt đó. Đi từ ngạc nhiên này qua ngạc nhiên khác, ông chỉ biết xoe tròn mắt nhìn Giêsu, miệng ú ớ không thành tiếng.
Một giọng nói trầm ấm quen thuộc vang lên phá tan bầu khí yên lặng ngột ngạt:
– Này, Da-kêu, xuống mau đi, vì hôm nay tôi phải ở lại nhà ông (Lc 19:5).
Tai ông ù lên, “phải ở lại nhà ông,” ông có nghe lộn không? Ai bắt ông Giêsu này phải ở lại nhà ông, nhà của một người tội lỗi? “Ông Giêsu này có biết mình là ai không nhỉ?” ông tự hỏi. “À, mà ông ấy lại còn kêu đích danh tên của mình nữa chứ!” Ông thấy lạnh người. “Sao ông ta biết nhỉ? Đúng là Đấng Thiên Sai rồi!” Như vậy là ông không nghe lộn! Trước niềm vui quá lớn lao, một niềm hạnh phúc không chờ mà đến, bất ngờ ông buông tay ra thả mình rơi xuống đất cái bịch trước sự kinh ngạc của mọi người. Chẳng còn xấu hổ hay sĩ diện gì nữa, Da-kêu hổn hển chạy đến chụp lấy bàn tay Giêsu lắc lắc mạnh như ngầm hỏi: “Ngài không nói lộn chứ, thưa Ngài?” Gương mặt Giêsu rạng rỡ niềm vui với một nụ cười nhân từ, ánh mắt trìu mến vẫn không rời xa ông, Ngài nhè nhẹ lắc đầu như ngầm xác nhận là ông không nghe lộn.
Da-kêu thở hắt ra, bao nhiêu hồi hộp sợ hãi tan theo mây khói. Hai tay ông xiết chặt lấy bàn tay chai sạn của Giêsu xoa xoa rồi đưa lên môi hôn, rồi lại đặt xuống trước lồng ngực đang thổn thức như muốn cho Giêsu nghe nhịp đập của trái tim mình. Mặt ngửa lên trời, cặp mắt ông nhắm lại để tận hưởng phút giây hạnh phúc bất ngờ mà ông tin rằng rồi sẽ không mong manh như ráng chiều xa xa.
Sau một phút ngỡ ngàng, đám đông bắt đầu lao xao trước hiện tượng lạ, một vị ngôn sứ nổi tiếng thánh thiện trong thiên hạ lại đang “tay bắt mặt mừng” một kẻ tội lỗi cũng nổi tiếng không kém. Trông họ như một đôi bạn chí thân, đang tay trong tay mừng mừng tủi tủi sau một thời gian dài biệt ly. Những tiếng xầm xì vang lên đó đây trong đám đông:
– Nhà người tội lỗi mà ông ấy cũng vào trọ (Lc 19:7).
Da-kêu vui không bút mực nào tả xiết, niềm vui lớn quá làm những lời ghen ghét tị nạnh như làn gió thoảng bên tai chẳng gây cho ông sự khó chịu nào. Hơi ấm từ đôi tay của Giêsu truyền qua cho ông một sức mạnh vô hình, ông dạn dĩ đứng thẳng người, nhìn vào đám đông đang hậm hực, rồi quay sang Giêsu, ông kính cẩn cúi đầu thưa:
– Thưa Ngài, đây phân nửa tài sản của tôi, tôi cho người nghèo; và nếu tôi đã chiếm đoạt của ai cái gì, tôi xin đền gấp bốn (Lc 19:8).
Những cặp mắt trố ra nhìn ông kinh ngạc như tưởng nghe lầm, những tiếng xầm xì trước đây nghe rầm rì nho nhỏ, giờ bỗng náo động lên với những tiếng kêu thất thanh ngạc nhiên. Cả đám đông bị chấn động! Người này chuyền tai người kia lời tuyên bố bất hủ của kẻ giàu có nhất vùng. Họ xô đẩy, chen lấn, đạp lên nhau để đứng gần hơn giữa hai người, để nghe cho rõ hơn, để thấy tận mắt cuộc gặp gỡ kỳ diệu nào đã biến đổi tâm hồn tay trùm thu thuế sừng sỏ nhất vùng đất Giê-ri-khô này. Những khuôn mặt cau có ghen tị trước đây, giờ đổi sang nghi ngờ, rồi thoáng chốc lại chau mày suy tư như cố moi óc nhớ xem họ có phải là một trong những nạn nhân của ông không?
Da-kêu đưa mắt rộng lượng nhìn đám đông đầy yêu thương, những con người mới hôm qua còn xa lạ, nay bỗng trở nên thân thiết gần gũi. Ông biết chứ, với câu tuyên bố xanh rờn đó, ông có thể bị phá sản như chơi. Với hơn nửa đời người trong nghề thu thuế, những nạn nhân bị ông làm hại, hay chiếm đoạt tài sản không phải là ít. Nhưng…. tất cả đều không là gì so với niềm vui được biết Đức Giêsu Con Thiên Chúa, được vinh dự đón tiếp Ngài vào ngôi nhà tội lỗi của ông, ngôi nhà mà chẳng một người Do Thái bình thường nào thèm đặt chân bước vô vì sợ liên lụy và ô uế. Mặc dù Giêsu không hề đòi hỏi ông phải làm điều đó, nhưng ông tình nguyện từ bỏ những gì không chính đáng, tình nguyện sống theo những gì mà ông đã được nghe giảng dạy, như Ngài đã “tình nguyện” “phải” ở lại nhà ông đêm nay.
Chính ông cũng không ngờ cuộc gặp gỡ này đã biến đổi cuộc đời ông đến thế! Da-kêu thấy lòng mình thật thanh thản nhẹ nhàng cho dù có thể bị tán gia bại sản. Ông như người vừa được tự do, được giải thoát khỏi những thèm muốn của cải vật chất mà ông đã bỏ cả đời người để đeo đuổi. Ông không ngờ, gặp không phải để mà gặp cho biết, nhưng gặp rồi để đi theo Đấng mà mình đã có duyên được gặp gỡ. Mà làm sao có thể đi theo Ngài với những xiềng xích, những ràng buộc lòng thòng kéo trệ bước chân của người lữ hành được.
Ông hân hoan nắm tay Giêsu kéo đi về phía nhà mình như đứa con thơ tung tăng kéo tay người Cha đi chơi. Đức Giêsu quay lại nói với đám đông đang vẫn còn đứng trân trân tại chỗ như chưa hết ngạc nhiên:
– Hôm nay, ơn cứu độ đã đến cho nhà này, bởi người này cũng là con cháu tổ phụ Áp-ra-ham. Vì Con Người đến để tìm và cứu những gì đã mất (Lc 19:9-10).
Nắng đã tắt dần nơi cuối phố, đoàn người từ từ giải tán với những lời bàn tán xôn xao về biến cố bất ngờ vừa xảy đến cho thành phố Giê-ri-khô. Họ ra về với những tâm trạng buồn vui khác nhau. Biết bao con người cùng một diễm phúc được gặp gỡ Đức Giêsu hôm ấy, cùng nghe một bài giảng, cùng chứng kiến những phép lạ như nhau, nhưng có bao nhiêu tâm hồn thật sự đổi thay như Da-kêu??? Những chú chim hoảng hốt vỗ cánh bay lên cao như mang theo câu trả lời cho gió cho mây.
Lang Thang Chiều Tím
October 2007